作者 ผู้เขียน：阿南教授 Dr. Anant Laulertvorakul

中譯 ผู้แปล ：目的達泰語教室

** 本文歡迎引用，但請註明出處及作者。

เบญจรงค์หรือเครื่องเบญจรงค์เป็นเครื่องกระเบื้องเคลือบเขียนสีหลายสีโบราณนิยมเขียนลวดลายสีต่างๆได้แก่สีดำสีเขียวสีเหลืองสีแดงและหากนับสีขาวซึ่งเป็นสีพื้นของกระเบื้องด้วยก็รวมได้๕สีพอดีอันเป็นที่มาของชื่อเบญจรงค์ซึ่งแปลว่า๕สี

五彩瓷是彩繪很多色彩的瓷器，古時候喜歡用不同顏色如黑色、綠色、黃色、紅色來畫不同的花紋，如果加上底色白色，就合計剛好5個顏色了，這就是五彩瓷名字的由來，意即是五色。

ชาวจีนเป็นผู้ผลิตเครื่องเบญจรงค์ขึ้นได้ก่อนในรัชกาลที่ ๕ ของสมัยราชวงศ์หมิง ภาษาจีนกลางเรียกว่า 五彩 (wǔcǎi) แปลว่า ๕ สี คนไทยเรียกว่า เบญจรงค์ มาจากคำยืมภาษาบาลีและสันสกฤต ๒ คำ คือ เบญจ (< บ. ปญฺจ; ส. ปญฺจนฺ) แปลว่า ‘๕’ กับ รงค์ (< บ. ส. รงฺค) แปลว่า ‘สี’

五彩瓷是在泰國五世皇之前、明朝時期由華人所製造出來的，中文叫做”五彩“，意思是五色，泰國人叫做“benjarong“，是從巴利文及梵文借詞兩個字而來，เบญจ (benja) 五，รงค์ (rong) 色。

ทั้ง เครื่องเบญจรงค์ ของจีน (五彩) และของไทยไม่จำกัดว่าต้องเขียนสีออกมาให้เห็นครบทั้ง๕สีแม้ว่าเขียนเพียง๓สีหรือเขียนมากถึง๘สีก็ยังคงเรียกด้วยคำนี้ปัจจุบันช่างไทยพัฒนาความรู้ไปมากสามารถคิดสีสำหรับเขียนบนเครื่องเบญจรงค์ได้มากถึง๓๐สีทีเดียว

泰國的”五彩瓷“及中國的“五彩” 不限定得畫滿5個顏色，即使只用3個顏色或多達8個顏色，也還是同樣這麼稱呼。現在泰國匠師學識上有很大的發展，能運用並畫在五彩瓷上的色澤已多達30 種。

เครื่องเบญจรงค์ไทยสมัยอยุธยาเหลือตกทอดมาจนถึงปัจจุบันจำนวนหนึ่ง ในชั้นแรกราชสำนักสยามสมัยอยุธยาได้เครื่องเบญจรงค์เป็นของตอบแทนเครื่องบรรณาการ เมื่อกษัตริย์แห่งอยุธยาส่งบรรณาการไปถวายพระเจ้าจักรพรรดิจีน พระองค์ก็แสดงน้ำใจยิ่งใหญ่พระราชทานของล้ำค่าตอบแทน หนึ่งในนั้นมีเครื่องเบญจรงค์จีนด้วย เนื่องจากเป็นของพระราชทานจากพระเจ้ากรุงจีนนั้นประการหนึ่ง และราชสำนักอยุธยามิได้รับอนุญาตให้ส่งบรรณาการเข้าไปถวายสม่ำเสมออีกประการหนึ่ง ทำให้เครื่องเบญจรงค์เป็นของหายาก

有一部分泰國五彩瓷從阿育陀耶時代流傳至今，起初是阿育陀耶時期的暹羅王朝得到五彩瓷作為進貢的酬報，也就是阿育陀耶國王送貢品去給中國皇帝，中國皇帝賞賜珍貴物品回報以展現巍巍聖意，這其中之一就是五彩瓷。 其一是中國皇帝所賜，再則是阿育陀耶王室不被允許常常去朝貢，使五彩瓷變得很稀有。

แต่เนื่องจากแหล่งผลิตอยู่ในมณฑลกังไส (江西) ติดมณฑลฮกเกี้ยน (福建) ซึ่งเป็นมณฑลท่าเรือสู่สยาม ก็สืบหาแหล่งผลิตได้ไม่ยาก สยามจึงได้สั่งเครื่องเบญจรงค์เข้ามาเป็นเครื่องใช้สำหรับพระมหากษัตริย์ แต่เนื่องจากทรงภาชนะและลวดลายเป็นแบบจีน ไม่ถูกรสนิยมไทย ราชสำนักสยามจึงสั่งช่างจีนผลิตเป็นภาชนะที่มีรูปทรง ลวดลาย และสีสันแบบไทยๆ เช่น จานเชิง โอ โถปริก โดยให้แบบแก่ช่างจีนเป็นตัวอย่าง เครื่องเบญจรงค์แบบนี้ เรียกว่า เครื่องถ้วยให้อย่าง สันนิษฐานว่าในชั้นหลังราชสำนักสยามคงส่งช่างไทยอยู่ไปกำกับกระบวนการผลิตถึงเมืองจีน ทำให้ได้เครื่องเบญจรงค์ที่มีรูปทรง แบบลาย และสีสันเป็นอัตลักษณ์ไทยแท้ๆ ส่วนเครื่องเบญจรงค์ที่เพิ่มสีทองลงไปโดยใช้เส้นทองตัดขอบลาย เรียก เครื่องลายน้ำทอง

但由於出產地在江西省，靠近福建省，福建有碼頭讓船隻可駛到暹邏，尋找產地也就不難了，暹邏就跟中國訂製五彩瓷作為王宮使用的器皿。可是由於形狀及花紋是中國式，不符合泰國人的品味，暹邏朝廷就吩咐中國匠師做出泰式的形狀、花紋及泰式色彩的容器，例如高腳盤、大碗、小瓷罐，就是拿樣式給中國匠師當樣品，這種五彩瓷叫做樣品杯盤。推測後來暹邏朝廷還是送泰國匠師到中國去管理製作流程，使得五彩瓷有真正泰式獨特的形狀，花紋及色彩，至於增加金線條滾邊，就叫做金線紋瓷。

สมัยรัชกาลที่๕สยามเริ่มสั่งเป็นเครื่องกระเบื้องดิบเข้ามาให้ช่างไทยเขียนลายเองให้สีเองเคลือบและเผาในขั้นตอนสุดท้ายเองจึงได้เกิดเครื่องเบญจรงค์เขียนลายวิจิตรแบบไทยรวมทั้งลายจากเรื่องในวรรณคดีไทยทั้งรามเกียรติ์อิเหนาพระอภัยมณี

自五世皇時期，暹邏開始買進陶土原料，讓泰國匠師自己設計，自己彩繪，上釉，及最後階段自己燒窯，才能生產泰式五彩繽紛彩繪的五彩瓷，包含以泰國文學作品 羅摩衍那，伊瑙，帕阿拍摩尼 等人物的彩繪花紋。

เดิมเครื่องเบญจรงค์สงวนใช้แต่ในราชสำนักฝ่ายใน ที่เขียนลายครุฑ สงวนเป็นเครื่องราชูปโภคเท่านั้น แต่เมื่อผลิตได้มากขึ้น ก็มีพระบรมราชานุญาตให้เจ้านายและขุนนางผู้ใหญ่ได้ใช้ด้วย โดยมากก็เป็นของพระราชทาน จนชั้นหลังสามัญชนทั่วไปก็ได้ใช้ แต่มักเป็นพ่อค้าคหบดี เครื่องเบญจรงค์นับเป็นประณีตศิลป์ของไทยที่มีคุณค่าเป็นอย่างยิ่ง ที่ผลิตขึ้นใหม่ในปัจจุบัน ก็มีแบบและลวดลายอันวิจิตรยิ่งนัก หากนึกไม่ออกว่าจะซื้อหาของหรูหราล้ำค่าใดเป็นของขวัญแก่ชาวต่างชาติ พึงนึกถึงเครื่องเบญจรงค์ไทย ผู้รับจะไม่ผิดหวังเลย

原先五彩瓷只珍貴地留給宮廷內使用，金翅鳥圖案也只保留做御用器物，但當生產多了起來，國王就允許皇親國戚及官吏使用，大部分是國王御賜，到最後一般老百姓也可以用，但通常是富裕的商人。五彩瓷是泰國非常有價值的精緻藝術品，現在新出品的更是五彩繽紛的樣式及花紋，如果想不出要買什麼超級豪華的禮物送給外國人，就應想到泰國的五彩瓷，相信收到此禮物的人絕不會失望。

ภาพประกอบทั้งหมดเป็นเครื่องเบญจรงค์โบราณจากหนังสือ BENCHARONG Chinese Porcelain for Siam ของ Dawn F. Rooney (2017)

全部插圖來自『五色瓷： 給暹羅的中國瓷器』ㄧ書

BENCHARONG Chinese Porcelain for Siam ของ Dawn F. Rooney (2017)

** 本文歡迎引用，但請註明出處及作者。